PHP (Hypertext Preprocessor), özellikle web geliştirme için tasarlanmış, sunucu taraflı bir betik dilidir. "Sunucu taraflı" demek, kodun kullanıcının bilgisayarındaki tarayıcıda değil, web sitesini barındıran sunucuda çalışması anlamına gelir. Sunucu, PHP kodunu işler, saf HTML çıktısı üretir ve bu çıktıyı kullanıcının tarayıcısına gönderir. Bu sayede veritabanına bağlanmak, kullanıcı girişi kontrol etmek, form verilerini işlemek gibi dinamik işlemler yapılabilir. WordPress gibi dünyadaki milyonlarca web sitesine güç veren sistemlerin temelinde olması, PHP'yi web geliştirme dünyasında son derece önemli ve geçerli bir dil yapmaktadır.

Adım Adım Açıklama: PHP Macerasına Başlangıç

PHP öğrenme sürecini dört temel adıma ayırabiliriz: Ne olduğunu anlamak, geliştirme ortamını kurmak, ilk kodu yazmak ve temel kavramları öğrenmek.

1. Adım: PHP Nedir ve Neden Öğrenmelisiniz?

  • Ne Yapar?

    • Dinamik Web Sayfaları: Ziyaretçiye, zamana veya kullanıcının eylemlerine göre içeriği değişen sayfalar oluşturur (örneğin, "Hoş Geldin, Ahmet!" gibi kişiselleştirilmiş bir selamlama).

    • Form Yönetimi: Kullanıcılardan gelen verileri (iletişim formları, üyelik formları vb.) toplar, doğrular ve işler.

    • Veritabanı İşlemleri: MySQL, PostgreSQL gibi veritabanlarına bağlanarak veri okur, yazar, günceller ve siler. Bir e-ticaret sitesindeki ürünler veritabanında saklanır ve PHP ile sayfaya çekilir.

    • Oturum (Session) Yönetimi: Kullanıcıların site içindeki hareketlerini takip eder, giriş bilgilerini hatırlar ("Beni Hatırla" özelliği gibi).

    • İçerik Yönetim Sistemleri (CMS): Dünyadaki web sitelerinin %40'ından fazlasına güç veren WordPress tamamen PHP ile yazılmıştır.

  • Neden PHP?

    • Öğrenmesi Kolay: Sözdizimi (syntax) C ve Perl gibi dillere benzer ve yeni başlayanlar için oldukça anlaşılırdır.

    • Geniş Topluluk ve Kaynak: Milyonlarca geliştiriciden oluşan devasa bir topluluğu vardır. Bu sayede takıldığınız herhangi bir konuda internette saniyeler içinde bir çözüm bulabilirsiniz.

    • İş Piyasası: WordPress, Magento, Laravel gibi PHP tabanlı teknolojilerdeki uzmanlık, dünya genelinde yüksek talep görmektedir.

    • Düşük Maliyet: PHP açık kaynaklı ve ücretsizdir. Ayrıca çoğu web hosting (barındırma) hizmeti, ek bir ücret olmadan PHP desteği sunar.

2. Adım: Geliştirme Ortamını Kurmak (En Önemli Adım)

PHP kodunu çalıştırmak için üç şeye ihtiyacınız vardır: PHP yorumlayıcısı, bir Web Sunucusu (Apache gibi) ve bir Veritabanı (MySQL gibi). Bu üçünü tek tek kurmak yerine, yeni başlayanlar için hepsi bir arada paketler mevcuttur.

  • Tavsiye Edilen Araç: XAMPP

    • XAMPP (Cross-Platform, Apache, MariaDB, PHP, Perl), bu üç bileşeni ve daha fazlasını içeren ücretsiz, harika bir pakettir.

    • Kurulum:

      1. Apache Friends web sitesine gidin ve işletim sisteminize (Windows, Mac, Linux) uygun XAMPP sürümünü indirin.

      2. İndirilen dosyayı çalıştırarak standart bir program gibi kurulumu yapın.

      3. Kurulum tamamlandığında XAMPP Kontrol Paneli'ni çalıştırın.

      4. Apache ve MySQL modüllerinin yanındaki "Start" butonlarına basın. Bu butonlar yeşile döndüğünde yerel sunucunuz çalışıyor demektir.

3. Adım: İlk PHP Kodunuz: "Merhaba Dünya"

Artık kod yazmaya hazırsınız.

  1. Kod Editörü: Kodlarınızı yazmak için Visual Studio Code (VS Code) gibi modern ve ücretsiz bir editör kullanmanızı şiddetle tavsiye ederim.

  2. Dosyayı Kaydetme Yeri: Bu adım kritik öneme sahiptir. PHP dosyaları, sunucunun özel bir klasöründe bulunmalıdır. XAMPP için bu klasör, XAMPP'yi kurduğunuz yerdeki htdocs klasörüdür. (Genellikle C:\xampp\htdocs\ konumundadır).

  3. Dosya Oluşturma: htdocs klasörü içinde ilk_sayfam.php adında bir dosya oluşturun. Dosya uzantısının .php olması zorunludur.

  4. Kodu Yazma: Oluşturduğunuz dosyayı VS Code ile açın ve içine aşağıdaki kodları yazın:

DOCTYPE html>
<html lang="tr">
<head>
    <meta charset="UTF-8">
    <title>İlk PHP Sayfam</title>
</head>
<body>
    <h1>Statik Başlık</h1>
    <p>
        <?php
            // Bu bir PHP kod bloğudur.
            // echo komutu ekrana yazı yazdırmak için kullanılır.
            echo "Merhaba Dünya! Bu yazı PHP tarafından oluşturuldu.";
        ?>
    </p>
</body>
</html

 

  1. Çalıştırma:

    • Sakın dosyaya çift tıklayarak açmaya çalışmayın, bu şekilde çalışmaz.

    • Web tarayıcınızı (Chrome, Firefox vb.) açın.

    • Adres çubuğuna http://localhost/ilk_sayfam.php yazın ve Enter'a basın.

    Ekranda "Merhaba Dünya! Bu yazı PHP tarafından oluşturuldu." yazısını görüyorsanız, tebrikler! İlk PHP kodunuzu başarıyla çalıştırdınız.

 

4. Adım: Temel Kavramları Anlamak

 

  • PHP Etiketleri: PHP kodları her zaman <?php ile başlar ve ?> ile biter.

  • Değişkenler: Verileri geçici olarak saklamak için kullanılır. Her zaman $ işareti ile başlarlar. Örnek: $isim = "Ali";

  • echo ve print: Ekrana çıktı vermek için kullanılan en temel komutlardır.

  • Noktalı Virgül (;): PHP'de her komut satırının sonuna noktalı virgül konulması zorunludur.

  • Yorum Satırları: // ile tek satırlık, /* ... */ ile çok satırlık yorumlar yazılır. Kodun ne yaptığını açıklamak için kullanılırlar.

Alternatif Bakış Açıları

  • PHP vs. Diğer Diller (Node.js, Python): PHP, özellikle paylaşımlı hosting ortamlarında ve WordPress gibi CMS'ler üzerinde çalışmak için rakipsizdir. Node.js (JavaScript tabanlı), gerçek zamanlı uygulamalarda (sohbet uygulamaları gibi) güçlüyken, Python (Django/Flask ile) veri bilimi ve makine öğrenmesi projeleriyle web'i birleştirmede popülerdir. Yeni başlayan birisi için PHP'nin yaygınlığı ve basitliği onu harika bir ilk tercih yapar.

  • Modern PHP: "PHP öldü" gibi yanlış bir kanıya kapılmayın. Modern PHP, Laravel ve Symfony gibi güçlü framework'ler, Composer gibi paket yöneticileri ve nesne yönelimli programlama (OOP) yetenekleriyle son derece güçlü ve güncel bir dildir. Temelleri öğrendikten sonra mutlaka Laravel framework'ünü incelemenizi öneririm.

Pratik Özet ve Eylem Planı

  1. Kurulum: Hemen şimdi XAMPP web sitesinden kurulum dosyasını indirin ve kurun.

  2. Sunucuyu Çalıştırma: XAMPP Kontrol Paneli'ni açıp Apache ve MySQL servislerini başlatın.

  3. Editörü İndirme: Visual Studio Code editörünü indirip kurun. İçerisinden "PHP Intelephense" gibi eklentileri kurarak kod yazma deneyiminizi iyileştirin.

  4. İlk Dosyayı Oluşturma: XAMPP kurulum klasöründeki htdocs içine gidin ve test.php adında bir dosya oluşturun.

  5. Kod Yazma ve Test Etme: Yukarıdaki "Merhaba Dünya" kodunu bu dosyaya yapıştırın.

  6. Tarayıcıdan Kontrol: Tarayıcınızın adres çubuğuna http://localhost/test.php yazarak sonucu görün.

  7. Öğrenmeye Devam: Bu ilk adımdan sonra değişkenler, if/else koşulları ve for/while döngüleri konularını öğrenerek devam edin. Bu üç yapı, programlamanın temel taşlarıdır. Ardından formlardan veri almayı ($_POST, $_GET) araştırın.